Michał Wypij: Nowy algorytm stawia na jakość uczelni

Michał Wypij

Szkolnictwo wyższe czekają reformy. Na ten temat w Porannych Pytaniach Polskiego Radia Olsztyn rozmawialiśmy z Michałem Wypijem z Olsztyna, doradcą ministra nauki i szkolnictwa wyższego, wicepremiera Jarosława Gowina.

Polskie Radio Olsztyn: – Mamy 4 razy więcej uczelni w przeliczeniu na liczbę mieszkańców niż Niemcy. Czy likwidacja części szkół wyższych w Polsce jest nieunikniona?

Michał Wypij: – To nie jedyny wskaźnik obrazujący stan polskiej nauki i szkolnictwa wyższego. W rankingu szanghajskim dwie najlepsze polskie uczelnie Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Jagieloński spadły do ostatniej, piątej setki. Polska nauka jest notowana na 20 miejscu pod względem liczby publikacji naukowych. W nakładach na „B plus R” (badania i rozwój) w stosunku do PKB jesteśmy na 37 miejscu, a w wielkości w PKB inwestycji na naukę i szkolnictwo jesteśmy daleko w Europie. To są wyzwania przed którymi stoimy.

PRO: – Wicepremier Gowin nie jest zadowolony ze środkami przewidzianymi na naukę i szkolnictwie w budżecie na 2017 rok?

Michał Wypij: – Mam dobrą wiadomość dla uczelni, dodatkowe pół miliarda na szkolnictwo wyższe już jest w drodze. Strategia rządu jest opisana w planie odpowiedzialnego rozwoju wicepremiera Morawieckiego. Zgodnie z nią nakłady na naukę i szkolnictwo wyższe mają rosnąć do 2020 roku i umieszczą nas na mocnej średniej pozycji. Nasz model gospodarki jest modelem imitacyjnym, opartym na taniej sile roboczej. Wynika to też z tego, że nie stawiamy na naukę. Tracimy też na drenażu mózgu, nie stwarzamy warunków dla zdolnych maturzystów, młodych naukowców, którzy odpływają do innych krajów.

PRO: – Słyszymy, że liczba studentów przestanie się liczyć w algorytmie przyznawania środków?

Michał Wypij: – Przygotowaliśmy nowy algorytm, który będzie promował stawianie na jakość a nie na ilość studentów. Zarządca jednej z najlepszych uczelni w Polsce bardzo się ucieszył, gdy poznał założenia, policzył i stwierdził, że zyska premię po „zluzowaniu 6 tysięcy studentów”. To pokazuje, jak duży jest przerost na uczelniach. Za ilością jednak nie poszła jakość. Ranking szanghajski pokazuje, że najlepsze uczelnie na świecie mają do 10-15 tys. studentów, nasze uczelnie do 30-50 (UWM ma 25 tys. studentów). Chcemy, żeby zaczął dominować paradygmat jakościowy.

PRO: – Jeśli kierunek historia przyjmie na I rok tylko 15 studentów, a ma 35 profesorów i doktorów habilitowanych, to jak oni wyrobią pensum?

Michał Wypij: – Wskaźnik jakości, czyli stosunek liczby studentów do wykładowców, ich dostępności będzie odpowiednio przeliczony. Te zmiany będą wprowadzane ewolucyjnie. Nawet jeśli uczelnia maksymalnie w nowym algorytmie straci więcej niż 5% środków, to realnie straci do 5%. Sprawdziliśmy, że zmiana plus minus 5% budżetu nie doprowadzi do upadku uczelni. Ale będzie ostrzeżeniem dla kierownictw uczelni.

PRO: – Uczelniami mają kierować menadżerowie, wyłaniani w konkursie przez radę patronacką a nie rektorzy. A jeśli środowiska akademickie powiedzą „nie””

Michał Wypij: – Mówimy o uczelniach badawczych. W najlepszych uczelniach na świecie jest właśnie model zarządzania menadżerski. To są zmiany pro jakościowe. Idziemy w kierunku podniesienia doskonałości jakościowej polskiej uczelni.

PRO: – Nauka ma w większym stopniu służyć rozwojowi gospodarki, innowacyjności. W Polsce związki nauki i biznesu są słabe. Kto powinien to zmienić?

Michał Wypij: – Ustawa o innowacyjności jest błyskawicznym tempie procedowana w Sejmie, w pracach biorą udział wszystkie kluby poselskie. Chcemy stworzyć warunki, by obie strony zyskiwały. Uczelnie, żeby dostały nieograniczony czas na wdrożenie wynalazku (teraz mają na to 6 lat), a biznes realne ulgi podatkowe.

Z Michałem Wypijem rozmawia Leszek Cimoch.

(as)