Groby Niezłomnych we wsi Gajrowskie
Żołnierze Wyklęci, pierwszy z lewej Kazimierz Chmielowski ps. Rekin
Żołnierze, których szczątki odnaleziono we wsi Gajrowskie koło Wydmin, byli uczestnikami największej bitwy partyzanckiej w powojennej historii Mazur.
W wyniku prac ekshumacyjnych, prowadzonych przez Fundację Niezłomni im. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, natrafiono na szczątki dziewięciu żołnierzy 3. Wileńskiej Brygady NZW. Zginęli 16 lutego 1946 roku. Licząca do 200 żołnierzy 3. Wileńska Brygada Narodowego Zjednoczenia Wojskowego została tam zaskoczona przez obławę 1,5 tysiąca żołnierzy NKWD i KBW oraz funkcjonariuszy UB i MO.
– Bitwa, w wyniku której brygada została rozproszona, trwała około 10 godzin – mówi doktor Waldemar Brenda z Pisza, specjalizujący się w historii zbrojnego podziemia niepodległościowego.
Pogrzeb żołnierzy z oddziału „Zapory” – rok 1946
Straty po stronie reżimowej – według Waldemara Brendy – również mogły wynieść około 20 zabitych. Brygada ponownie połączyła siły i wróciła na Białostoczczyznę. Jej obecność w byłych Prusach Wschodnich na długo sparaliżowała działalność aktywistów Polskiej Partii Robotniczej.
W miejscu, gdzie zginęli partyzanci, mieszkańcy wsi przez wiele lat stawiali znicze. 20 lat temu wzniesiono tam pomnik, ufundowany przez środowisko kombatantów podziemia narodowego.
(msoch/bsc)
