Koronawirus – poradnik WHO. Ważne pytania i odpowiedzi

Koronawirusy to duża rodzina wirusów, które mogą powodować choroby u zwierząt lub ludzi. Wiadomo, że u ludzi kilka koronawirusów powoduje infekcje dróg oddechowych, od zwykłego przeziębienia do poważniejszych chorób, takich jak zespół oddechowy Bliskiego Wschodu (MERS) i zespół ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARS). Ostatnio odkryty koronawirus powoduje chorobę COVID-19.

Jak rozprzestrzenia się COVID-19?
 
Ludzie mogą złapać COVID-19 od innych osób, które mają wirusa. Choroba może rozprzestrzeniać się poprzez małe kropelki z nosa lub ust, które tworzą się, gdy osoba z COVID-19 kaszle lub wydycha powietrze. Kropelki te lądują na przedmiotach i powierzchniach wokół osoby. Inni ludzie następnie łapią COVID-19 poprzez styczność z tymi przedmiotami lub powierzchniami, a następnie dotykając swoich oczu, nosa lub ust. Ludzie mogą również złapać COVID-19, jeśli wdychają krople od osoby z COVID-19, która kaszle lub wydycha krople. Dlatego ważne jest, aby przebywać w odległości większej niż 1 metr (3 stopy) od osoby chorej. WHO ocenia trwające badania nad sposobem rozprzestrzeniania się COVID-19 i będzie nadal udostępniać zaktualizowane wyniki.

Czy wirus, który powoduje COVID-19, może być przenoszony drogą powietrzną?

Dotychczasowe badania sugerują, że wirus powodujący COVID-19 jest przenoszony głównie poprzez kontakt z kroplami oddechowymi, a nie przez powietrze. Wyjaśnienie znajduje się powyżej, w temacie „Jak rozprzestrzenia się COVID-19?”

Czy COVID-19 można złapać od osoby, która nie ma objawów?

Główną drogą rozprzestrzeniania się choroby są kropelki oddechowe wydalone przez osobę, która kaszle. Ryzyko złapania COVID-19 od osoby bez objawów jest niskie. Jednak wiele osób z COVID-19 doświadcza jedynie łagodnych objawów. Zdarza się to zwłaszcza we wczesnych stadiach choroby. Dlatego możliwe jest złapanie COVID-19 od osoby, która ma na przykład tylko łagodny kaszel i nie czuje się źle. WHO ocenia trwające badania nad okresem transmisji COVID-19 i będzie nadal udostępniać zaktualizowane ustalenia.

Czy mogę złapać COVID-19 z kału osoby z chorobą?

Ryzyko złapania COVID-19 z kału zarażonej osoby wydaje się niskie. Chociaż wstępne badania sugerują, że wirus może być obecny w kale w niektórych przypadkach, rozprzestrzenianie się tą drogą nie jest główną cechą ogniska. Ponieważ jest to jednak ryzyko, jest to kolejny powód do regularnego czyszczenia rąk po skorzystaniu z łazienki i przed jedzeniem.

Co mogę zrobić, aby się zabezpieczyć i zapobiec rozprzestrzenianiu się chorób?

Środki ochrony dla wszystkich

Bądź na bieżąco z najnowszymi informacjami o epidemii COVID-19, dostępnymi na stronie internetowej WHO oraz za pośrednictwem krajowego i lokalnego urzędu zdrowia publicznego. Władzom w Chinach i niektórych innych krajach udało się spowolnić lub powstrzymać wybuchy epidemii. Sytuacja jest jednak nieprzewidywalna, dlatego regularnie sprawdzaj najnowsze informacje.

Możesz zmniejszyć ryzyko zarażenia lub rozprzestrzeniania się COVID-19, stosując kilka prostych środków ostrożności:

Regularnie i dokładnie myj ręce środkiem dezynfekcyjnym lub wodą z mydłem.

Mycie rąk mydłem i wodą lub pocieranie rąk środkami na bazie alkoholu zabija wirusy, które mogą znajdować się na twoich rękach.

Zachowaj co najmniej 1 metr odległości od każdego, kto kaszle lub kicha.

Kiedy ktoś kaszle lub kicha, rozpyla małe kropelki płynu z nosa lub ust, które mogą zawierać wirusa. Jeśli jesteś zbyt blisko, możesz oddychać kroplami z wirusem COVID-19, jeśli osoba kaszląca ma tę chorobę.

Unikaj dotykania oczu, nosa i ust.

Dłonie dotykają wielu powierzchni i mogą zbierać wirusy. Zanieczyszczone ręce mogą przenieść wirusa do oczu, nosa lub ust. Stamtąd wirus może dostać się do twojego ciała i spowodować zachorowanie.

Upewnij się, że ty i ludzie wokół ciebie przestrzegacie higieny dróg oddechowych. Oznacza to zakrycie ust i nosa zgiętym łokciem.

Wirus rozprzestrzenia się drogą kropelkową. Przestrzegając zasad higieny układu oddechowego, chronisz ludzi wokół siebie przed wirusami, takimi jak przeziębienie, grypa i COVID-19. Zostań w domu, jeśli źle się poczujesz. Jeśli masz gorączkę, kaszel i trudności w oddychaniu, zwróć się o pomoc lekarską i wcześniej zadzwoń.

Postępuj zgodnie ze wskazówkami Ministerstwa Zdrowia.

Władze krajowe i lokalne będą miały najbardziej aktualne informacje na temat sytuacji w Twojej okolicy. Zadzwoń z wyprzedzeniem, aby Twój lekarz mógł szybko skierować Cię do właściwej placówki medycznej. To również ochroni cię i pomoże zapobiec rozprzestrzenianiu się wirusów i innych infekcji.

Środki ochrony dla osób, które przebywają lub ostatnio odwiedzały (ostatnie 14 dni) obszary, na których rozprzestrzenia się COVID-19

– postępuj zgodnie z wytycznymi przedstawionymi powyżej (środki ochrony dla wszystkich)
– izoluj się, pozostając w domu, jeśli zaczniesz źle się czuć, nawet przy łagodnych objawach, takich jak ból głowy, podwyższona temperatura i lekki katar – aż do wyzdrowienia

Unikanie kontaktu z innymi osobami i wizyt w placówkach medycznych pozwoli tym placówkom działać bardziej efektywnie i pomoże chronić Ciebie i innych przed możliwym COVID-19 i innymi wirusami.

Jeśli wystąpi gorączka, kaszel i trudności w oddychaniu, niezwłocznie zasięgnij porady lekarza, ponieważ może to być spowodowane infekcją dróg oddechowych lub inną poważną chorobą. Zadzwoń wcześniej i poinformuj odpowiednie służby o wszelkich ostatnich podróżach lub kontaktach z podróżnymi.

Zadzwoń z wyprzedzeniem, aby Twój lekarz mógł szybko skierować cię do właściwej placówki medycznej. Pomoże to również zapobiec możliwemu rozprzestrzenianiu się COVID-19 i innych wirusów.

Jak prawdopodobne jest złapanie COVID-19?

Ryzyko zależy od tego, gdzie jesteś – a dokładniej od tego, czy rozwija się tam epidemia COVID-19.

Istnieje coraz więcej miejsc na całym świecie, w których rozprzestrzenia się choroba. Dla osób mieszkających lub odwiedzających te obszary ryzyko złapania COVID-19 jest wyższe. Pamiętaj, aby przestrzegać lokalnych ograniczeń dotyczących podróży, przemieszczania się i dużych zgromadzeń. Współpraca i stosowanie się do oficjalnych zaleceń w zakresie kontroli choroby zmniejszy ryzyko złapania lub rozprzestrzenienia COVID-19.

Ogniska COVID-19 można powstrzymać, a transmisję zatrzymać, jak pokazano w Chinach i niektórych innych krajach. Niestety nowe ogniska mogą pojawić się szybko. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę z sytuacji, w której jesteś. WHO publikuje codzienne aktualizacje na temat sytuacji COVID-19 na całym świecie.

Możesz je zobaczyć na https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/situation-reports/

Czy powinienem obawiać się COVID-19?

Choroba wywołana zakażeniem koronawirusem jest ogólnie łagodna, szczególnie u dzieci i osób młodych. Może jednak mieć także ciężki przebieg: około 1 na 5 osób, które ją złapią, potrzebuje opieki szpitalnej. Dlatego normalne jest, że ludzie martwią się, w jaki sposób wybuch COVID-19 wpłynie na nich i ich bliskich.
Możemy kierować nasze obawy na działania mające na celu ochronę siebie, naszych bliskich i naszych społeczności. Przede wszystkim wśród tych działań jest regularne i dokładne mycie rąk oraz dobra higiena dróg oddechowych. Po drugie, bądź na bieżąco i postępuj zgodnie z radami lokalnych władz ds. zdrowia, w tym wszelkimi ograniczeniami dotyczącymi podróży, przemieszczania się i spotkań.

Dowiedz się więcej o tym, jak się zabezpieczyć na https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public

Kto jest narażony na ciężką postać choroby?

Podczas gdy wciąż uczymy się, w jaki sposób COVID-2019 wpływa na ludzi, osoby starsze i osoby z wcześniej istniejącymi schorzeniami (takimi jak wysokie ciśnienie krwi, choroby serca, choroby płuc, rak lub cukrzyca) wydają się częściej niż inne wykazywać ciężką postać choroby.

Czy antybiotyki są skuteczne w zapobieganiu lub leczeniu COVID-19?

Nie. Antybiotyki nie działają przeciwko wirusom, działają tylko na infekcje bakteryjne. COVID-19 jest wywoływany przez wirusa, więc antybiotyki nie działają. Antybiotyki nie powinny być stosowane jako środek zapobiegania lub leczenia COVID-19. Powinny być stosowane wyłącznie zgodnie z zaleceniami lekarza w leczeniu infekcji bakteryjnej.

Czy są jakieś leki lub terapie, które mogą zapobiec lub wyleczyć COVID-19?

Podczas gdy niektóre zachodnie, tradycyjne lub domowe środki zaradcze mogą zapewnić komfort i złagodzić objawy COVID-19, nie ma dowodów na to, że obecne leki mogą zapobiegać lub leczyć tę chorobę. WHO nie zaleca samoleczenia jakimikolwiek lekami, w tym antybiotykami, w celu zapobiegania lub leczenia COVID-19. Istnieje jednak kilka trwających badań klinicznych, które obejmują zarówno leki zachodnie, jak i tradycyjne. WHO będzie nadal dostarczać aktualne informacje, gdy tylko dostępne będą wyniki badań klinicznych.

Czy istnieje szczepionka, lek lub leczenie COVID-19?

Jeszcze nie. Do chwili obecnej nie ma szczepionki ani konkretnego leku przeciwwirusowego, który zapobiegałby lub leczył COVID-2019. Jednak osoby dotknięte chorobą powinny otrzymać pomoc w łagodzeniu objawów. Osoby z ciężką postacią choroby powinny być hospitalizowane. Większość pacjentów wraca do zdrowia dzięki opiece podtrzymującej.

Możliwe szczepionki i niektóre określone leki są badane. Są one testowane w ramach prób klinicznych. WHO koordynuje wysiłki na rzecz opracowania szczepionek i leków w celu zapobiegania i leczenia COVID-19.
Najskuteczniejszym sposobem ochrony siebie i innych przed COVID-19 jest częste mycie rąk oraz utrzymywanie odległości co najmniej 1 metra (3 stóp) od ludzi, którzy kaszlą lub kichają.

Czy powinienem nosić maskę, aby się chronić?

Noś maskę tylko wtedy, gdy jesteś chory z objawami COVID-19 (szczególnie kaszel) lub opiekujesz się kimś, kto może mieć COVID-19. Jednorazowej maski na twarz można użyć tylko raz. Jeśli nie jesteś chory lub opiekujesz się chorym, marnujesz maskę. Na całym świecie brakuje masek, dlatego WHO zachęca ludzi do rozsądnego używania masek.

Jak założyć, używać, zdejmować i usuwać maskę?

Pamiętaj, że maska powinna być używana wyłącznie przez pracowników służby zdrowia, opiekunów i osoby z objawami oddechowymi, takimi jak gorączka i kaszel.

1. Przed dotknięciem maski oczyść ręce płynem dezynfekującym lub mydłem i wodą
2. Weź maskę i sprawdź, czy nie jest uszkodzona
3. Zorientuj, która strona jest górną stroną (gdzie znajduje się metalowy pasek)
4. Upewnij się, że właściwa strona maski jest skierowana na zewnątrz (strona kolorowa)
5. Umieść maskę na twarzy. Ściśnij metalowy pasek lub sztywną krawędź maski, aby dopasowała się do kształtu nosa
6. Pociągnij dół maski, aby zakryła usta i podbródek
7. Po użyciu zdejmij maskę; usuń elastyczne pętle z tyłu uszu, jednocześnie trzymając maskę z dala od twarzy i ubrania, aby uniknąć dotykania potencjalnie skażonych powierzchni maski.
8. Wyrzuć maskę do zamkniętego pojemnika natychmiast po użyciu
9. Zachowaj higienę rąk po dotknięciu lub wyrzuceniu maski

Jak długi jest okres inkubacji COVID-19?

„Okres inkubacji” oznacza czas między złapaniem wirusa a wystąpieniem objawów choroby. Większość szacunków dot. okresu inkubacji COVID-19 mówi o okresie od 1 do 14 dni, najczęściej około 5 dni. Te szacunki zostaną zaktualizowane, gdy dostępnych będzie więcej danych.

Czy ludzie mogą zarazić się COVID-19 od zwierząt?

Koronawirusy to duża rodzina wirusów, które są powszechne u zwierząt. Czasami ludzie zarażają się tymi wirusami, które mogą następnie rozprzestrzeniać się na inne osoby. Na przykład SARS-CoV był związany z kotami cywetami, a MERS-CoV jest przenoszony przez wielbłądy dromadery. Możliwe źródła COVID-19 dot. zwierząt nie zostały jeszcze potwierdzone.

Aby się chronić unikaj bezpośredniego kontaktu ze zwierzętami i powierzchni mających kontakt ze zwierzętami. Przez cały czas zapewniaj dobre praktyki bezpieczeństwa żywności. Obchodź się z surowym mięsem, mlekiem ostrożnie, aby uniknąć zanieczyszczenia niegotowanej żywności i unikaj spożywania surowych lub niedogotowanych produktów zwierzęcych.

Czy mogę złapać COVID-19 od mojego zwierzaka?

Chociaż w Hongkongu zdarzył się jeden przypadek zarażenia psa, nie ma do tej pory dowodów na to, że pies, kot lub jakiekolwiek zwierzę może przenosić COVID-19. COVID-19 rozprzestrzenia się głównie poprzez kropelki wytwarzane, gdy zarażona osoba kaszle, kicha lub mówi. Aby się chronić, często i dokładnie myj ręce.

WHO nadal monitoruje najnowsze badania dotyczące tego i innych tematów COVID-19 i będzie je aktualizować, gdy będą dostępne nowe odkrycia.

Jak długo wirus przetrwa na powierzchniach?

Nie jest pewne, jak długo wirus wywołujący COVID-19 przeżyje na powierzchni, ale wydaje się, że zachowuje się jak inne koronawirusy. Badania sugerują, że koronawirusy (w tym wstępne informacje na temat wirusa COVID-19) mogą utrzymywać się na powierzchniach przez kilka godzin lub nawet kilka dni. Może się to różnić w różnych warunkach i zależeć od np. rodzaju powierzchni, temperatury lub wilgotności otoczenia.

Jeśli uważasz, że powierzchnia mogła zostać zainfekowana, wyczyść ją zwykłym środkiem dezynfekującym, aby zabić wirusa i chronić siebie i innych, a jeśli nie masz takiej możliwości unikaj jej dotykania.

Czy bezpiecznie jest otrzymać paczkę z dowolnego obszaru, w którym zgłoszono COVID-19?

Tak. Prawdopodobieństwo zarażenia osoby zakażonej produktami handlowymi jest niskie, a ryzyko zarażenia wirusem, który powoduje COVID-19 z opakowania, które zostało wystawione na działanie różnych warunków i temperatury jest również niskie.

Redakcja: K. Ośko / I. Szpakowska za WHO