„Łupaszka – żołnierz wyklęty”
mjr Zygmunt Szendzielarz ps. „Łupaszka”
Wybitni dowódcy oddziałów AK i WiN mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka” i mjr Hieronim Dekutowski „Zapora” to kolejne ofiary komunistycznej bezpieki, które udało się zidentyfikować. IPN ogłosił w czwartek 22 sierpnia w Warszawie kolejne nazwiska ofiar komunistycznej bezpieki, które zidentyfikowano po prowadzonych od 2012 r. ekshumacjach na tzw. Łączce Cmentarza Wojskowego na Powązkach.
Wiadomość ta zaskoczyła, mieszkającego w Lidzbarku Warmińskim, Józefa Rusaka ps. „Bylina”, który był podwładnym majora Łupaszki. Swojego dowódcę wspomina on jako odważnego, inteligentnego i dbającego o dyscyplinę. Józef Rusak podkreślił, że brygada nie przegrała żadnej bitwy, w której dowodził major Szendzielarz. Zdaniem Józefa Rusaka, doczesne szczątki jego dowódcy powinny być pochowane we wspólnej mogile z nieżyjącą już córką majora Zygmunta Szendzielarza, Barbarą.
Mjr Szendzielarz w czasie II wojny światowej był dowódcą V Brygady Wileńskiej AK. Podczas wojny obronnej w 1939 roku dowodził 2 szwadronem 4 pułku Ułanów Zaniemeńskich w Armii „Prusy”. Dostał się do niewoli sowieckiej, z której uciekł jesienią 1939 i rozpoczął walkę podziemną. W 1943 został dowódcą V Wileńskiej Brygady Armii Krajowej – najliczniejszej i najsilniejszej brygady AK na Wileńszczyźnie.
Żołnierze Łupaszki walczyli zarówno z Niemcami, jak i Sowietami. Jego brak zaufania do Sowietów sprawił, że nie zgodził się uczestniczyć w żadnych rozmowach, na które Sowieci zapraszali polskich oficerów oraz nie ujawnił się w 1944 roku podczas operacji „Ostra Brama”. Dzięki temu nie podzielił losu tysięcy polskich oficerów zamordowanych przez NKWD czy wywiezionych na Sybir.
Po rozkazie o rozwiązaniu AK kontynuował walkę. Jego żołnierze atakowali wojska Armii Czerwonej, posterunki UBP i działaczy PPR. Oddziały Łupaszki operowały od Podlasia, przez Warmię i Mazury do Pomorza. W latach 1945-1948 jego żołnierze rozbili kilkadziesiąt posterunków MO i UBP oraz kilkanaście placówek Armii Czerwonej. Zlikwidowali około 200 funkcjonariuszy i oficerów NKWD, UBP, MO i Armii Czerwonej. 2 listopada 1950 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał go na wielokrotną karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1951 r. w warszawskim więzieniu na Mokotowie. Miejsce jego pochówku do dziś nie było znane. (pap/wiki/as)
Powtarzamy fragment serialu autorstwa Mirosława Sochackiego „Łupaszka-żołnierz wyklęty”:
