Stan wojenny rozpoczął się falą aresztowań. Dziś 36. rocznica tych wydarzeń

Autorem najsłynniejszego zdjęcia ze stanu wojennego jest Chris Niedenthal. Fotografia zrobiona przed warszawskim kinem Moskwa

Kilkadziesiąt minut przed północą rozpoczęła się akcja „Azalia”, mająca na celu opanowanie i wyłączenie obiektów teletransmisyjnych i central telefonicznych.

Do 451 obiektów w całym kraju wkroczyły uzbrojone oddziały. Zaraz po północy zamilkły cywilne telefony, w tym także w ambasadach i konsulatach. W tym samym czasie milicja i wojsko obsadziły wszystkie obiekty radia i telewizji.

13 grudnia od 6 rano Polskie Radio i Telewizja Polska nadawały wystąpienie generała Wojciecha Jaruzelskiego, w którym informował on o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON) i wprowadzeniu, na mocy dekretu Rady Państwa, stanu wojennego na terenie całego kraju.

Wojciech Jaruzelski przygotowujący się do odczytania przemówienia informującego o wprowadzeniu stanu wojennego. Warszawa, 13 XII 1981

W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku rozpoczęto ogólnokrajową akcję aresztowań działaczy opozycyjnych. 10 tysięcy funkcjonariuszy ZOMO wzięło udział w Akcji „Jodła”, której celem było zatrzymanie i umieszczenie w aresztach i więzieniach wytypowanych osób, uznanych za groźne dla bezpieczeństwa państwa. W wyniku stanu wojennego zginęło co najmniej kilkadziesiąt osób, a tysiące internowano, w tym niemal wszystkich członków Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”.

Stan wojenny w Polsce

Na ulicach miast pojawiły się patrole milicji i wojska, czołgi, transportery opancerzone i wozy bojowe. Wprowadzono oficjalną cenzurę korespondencji i łączności telefonicznej. Władze PRL spacyfikowały 40 spośród 199 strajkujących w grudniu 1981 roku zakładów. Najtragiczniejszy przebieg miała akcja w kopalni „Wujek”, gdzie interweniujący funkcjonariusze ZOMO użyli broni, w wyniku czego zginęło 9 górników.

Posłuchaj audycji Mirosława Sochackiego

MON powołało dziesiątki tysięcy rezerwistów i wydało rozporządzenie o nakazie zdeponowania broni i amunicji. Zmilitaryzowano wiele instytucji, część strategicznych sektorów gospodarki, takich jak komunikacja, telekomunikacja, energetyka, górnictwo i porty morskie oraz 129 najważniejszych fabryk. Zakazano strajków, zgromadzeń, działalności związkowej i społecznej. Sądy zaczęły działać w trybie doraźnym.

Wyłączono komunikację telefoniczną, wprowadzono cenzurę korespondencji. Po późniejszym przywróceniu łączności, kontroli i cenzurze podlegały również rozmowy telefoniczne. W słuchawkach telefonicznych informował o tym powtarzający się automatyczny komunikat: rozmowa kontrolowana, rozmowa kontrolowana…

Stan wojenny wprowadzono 13 grudnia 1981 roku

W stanie wojennym ograniczono możliwość przemieszczania się wprowadzając godzinę milicyjną. W początkowym okresie godzina milicyjna obowiązywała od 19, następnie od 22 do 6 rano. Zakazano też zmiany miejsca pobytu bez uprzedniego zawiadomienia władz administracyjnych. Wstrzymano wydawanie prasy, poza dwiema gazetami rządowymi „Trybuną Ludu” i „Żołnierzem Wolności”. Do odwołania zarządzono również wstrzymanie wyjazdów zagranicznych. Zamknięto granice państwa i lotniska cywilne, a także czasowo zawieszono zajęcia w szkołach i na uczelniach wyższych.

Polską Służbę Bezpieczeństwa w działaniach przeciwko opozycji demokratycznej wsparł aktywnie wschodnioniemiecki aparat bezpieczeństwa STASI – Grupę Operacyjną STASI założono w Warszawie już w połowie 1980, po fali masowych strajków na terenie całego kraju. Działania STASI i SB wspierała i koordynowała radziecka KGB, która już od połowy lat 70. działała w krajach Bloku Wschodniego w ramach kontroli i neutralizowania organizacji opozycyjnych. Wznowiono zagłuszanie zagranicznych rozgłośni nadających w języku polskim.

Decyzja o zawieszeniu stanu wojennego zapadła 31 grudnia 1982 roku. Zniesiono go 22 lipca 1983 roku. Dziś 13 grudnia w wielu polskich miastach odbywają się marsze, pikiety, konferencje i inscenizacje wprowadzenia stanu wojennego.

Koksowniki stały się jednym z symboli stanu wojennego

Redakcja: BSChromy