„Trilingguis” czyli tyłeczek modelki Herzigowej

Wiersz Marka-Barańskiego pt. Tyłeczek modelki Herzigowej. Fot. Wojewódzka Bibliotek Publiczna w Olsztynie

Każdy poeta marzy o napisaniu choćby jednego wiersza-przeboju. Hitu, który błyszczałby w masie innych, intrygował krytyków, był chętnie czytany i zapamiętany, kojarzył się z nazwiskiem i całą twórczością. Większości się to nie udaje. Udało się natomiast olsztyńskiemu poecie – autentyście Markowi Barańskiemu. W roku 2008. w wydanym wtedy tomiku „Poeta w miejscach publicznych” opublikował on świetny i ironiczny wiersz „Tyłeczek modelki Herzigowej”. Od tej pory utwór ten jest żelaznym bisem wszystkich spotkań autorskich Barańskiego i właściwie żadne publiczne wystąpienie Poety nie może się obejść bez próśb o jego odczytanie.

Szanowny Panie Hrabal gdyby Pan żył
Lepiej by Pan opisał ode mnie
tyłeczek Herzigowej
opięty majteczkami białymi jak żagielek
Widziałem tyłeczek Herzigowej
w piśmie „Paris Match”
dumnie wypięty na całe Monte Carlo
Może spoglądał nań sam książę zza firanki
Jej boski tył uświadomił mi
że są w świecie/takie szczyty
na które już nie wejdę

Popularność „Tyłeczka” została niedawno upamiętniona edycją w bibliofilskiej serii „Trilinguis” wydaną w 150. numerowanych egzemplarzach przez kierowaną przez Marka Gardzielewskiego Pracownię Starych Technik Drukarskich Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Olsztynie. Marek Gardzielewski, urodzony w Toruniu i mieszkający w podolsztyńskim Unieszewie, pochodzi z rodziny o starych tradycjach drukarskich. Już w latach 70-tych ubiegłego wieku udało mu się założyć prywatną Oficynę Druków Artystycznych. W Pracowni Starych Technik przywraca do życia zabytkowe maszyny i zachowuje pamięć o metodach drukowania do niedawna jeszcze powszechnych, dziś zupełnie wypartych przez elektronikę.

Edycja „Trilinguis” została wydrukowana na stuletniej maszynie, z użyciem czarnej farby, składanych ręcznie przez zecera ołowianych czcionek, w tradycyjnej technologii druku wypukłego. „Trilinguis”, ponieważ wiersz „Tyłeczek Modelki Herzigowej” zaprezentowano w trzech wersjach językowych – oryginalnej oraz chorwackiej i czeskiej.

Przyczynili się do tego dwaj tłumacze. Chorwat Pero Miocz, reżyser i poeta, translator polskiej literatury od Mickiewicza po Szymborską, Głowackiego i Tokarczuk oraz Czech, mieszkający w Opawie Libor Martinek, tłumacz Miłosza, Lipskiej i Herberta, a z olsztyńskich poetów także Zbigniewa Chojnowskiego.

W języku chorwackim puenta „Tyłeczka Modelki Herzigowej” Marka Barańskiego brzmi tak:

Njezina bożanska pozadina uvjerila me
kako su na svijetu
takwi vrhovi
na koje se nikada ne czu popeti

A po czesku tak:

Jeji bożske pozadi mi pripomnelo
że jsou na svete
takove vrcholky
na ktere uż nevylezu

Uff, to chyba było największe wyzwanie w mojej karierze „przedmikrofonowej”. Języki językami, ale kształty modelek to walory absolutnie ponadnarodowe.

Żartobliwy i pozornie błahy wiersz Marka Barańskiego pokazuje w swojej zwięzłej postaci cały sens tego, czym naprawdę powinna być poezja: soczewką skupiającą sprzeczności świata – patos i śmieszność, idealizm i erotyzm, złośliwość i autoironię.

A seria wydawnicza „Trilinguis” drukowana przez Marka Gardzielewskiego stanie się pewnie niedługo rzadkim kolekcjonerskim cymelium.

Włodzimierz Kowalewski