Uroczystości w 100. rocznicę plebiscytu na Warmii, Mazurach i Powiślu. W piątek w Lubstynku, w sobotę w Olsztynie
Instytut Pamięci Narodowej upamiętni Polaków walczących o polskość Mazur, Warmii i Powiśla. Uroczystości w setną rocznicę plebiscytu odbędą się jutro w Lubstynku w gminie Lubawa oraz w sobotę w Olsztynie.
Upamiętnienie tego wydarzenia ma na celu przypomnienie całego procesu kilkuwiekowej germanizacji ludności warmińskiej i mazurskiej szczególnie nasilonej w wieku XIX i pogłębionej w XX.
Prezes IPN Jarosław Szarek przypomniał na konferencji prasowej, że na mocy Traktatu Wersalskiego o przynależności Mazur, Warmii i Powiśla miał zadecydować plebiscyt, a Polacy tam zamieszkujący byli w bardzo trudnej sytuacji.
Niemcy dysponowali znacznie większym potencjałem ekonomicznym, przemysłowym i propagandowym niż Polacy. Ponadto Niemcy mieli na tamtych terenach organizacje paramilitarne, które zastraszały osoby, które mogłyby opowiedzieć się w plebiscycie za Polską, niemalże nie było dnia, w którym niemieckie bojówki by nie pobiły Polaków – działaczy plebiscytowych
– podkreślał.
W tych okolicznościach plebiscyt zakończył się dla Polaków klęską – jedynie 3,4 procent głosów było oddanych za przyłączeniem Mazur, Warmii i Powiśla do Polski.
Dyrektor Oddziału IPN w Gdańsku profesor Mirosław Golon zaznaczał, że mimo klęski, należy podtrzymywać pamięć o Polakach, którzy próbowali sprzeciwić się niemieckim działaniom, jak choćby Bogumił Linka. Był to działacz spod Szczytna, z wioski Wawrochy, który za zaangażowanie w propolskie działania został pobity przez niemieckich bojówkarzy i zmarł. Profesor Golon przypomina zarazem, że „walka plebiscytowa służyła też upomnieniu o polskie prawa: o polski język, polską szkołę, instytucje, żeby Niemcy pozwolili się trochę Polakom poczuć Polakami”.
Jutrzejsza uroczystość, która ma upamiętnić postawę Polaków na Mazur, Warmii i Powiśla odbędzie się w Lubstynku jednej z czterech wsi w powiecie lubawskim, które opowiedziały się za Polską. W Lubstynku zostanie odsłonięta tablica upamiętniająca mieszkańców Czerlina, Groszki i Napromka.
Redakcja: A. Chmielewska za IAR
